Na Mwandishi Wetu, Media Brains
Utafiti mpya umebaini kuwa mamlaka za serikali zimekuwa kichocheo kikubwa cha ukiukwaji wa haki za binadamu nchini Tanzania. Utafiti huo, uliofanywa na taasisi tatu zenye dhamana katika habari, sheria, na haki za binadamu, unaonyesha jinsi raia wanaoishi karibu na maeneo ya hifadhi wanavyoteswa na hata kuuawa.
Ripoti na Uzinduzi wa Utafiti
Ripoti hiyo, iliyozinduliwa Juni 28, 2024 jijini Dar es Salaam, imepewa jina “Conserving Our Rights: Uncovering Human Rights Violations in Tanzania’s Conservation Sector”. Taasisi zilizoshiriki katika utafiti huo ni Centre for Strategic Litigation (CSL) ya Zanzibar, SK Media East Africa yenye makao makuu Nairobi, Kenya, na Media Brains ya Dar es Salaam. Hafla ya uzinduzi ilihudhuriwa na wanahabari, wanaharakati wa haki za binadamu, wanasheria, waathirika wa ukiukwaji wa haki, na wadau wengine muhimu.
Uchambuzi wa Ripoti
Mkurugenzi wa CSL, Deusdedit Rweyemamu, alisema kuwa ripoti hii inalenga kuibua mjadala wa kitaifa kuhusu changamoto zinazowakumba jamii zinazozunguka maeneo ya hifadhi. Utafiti huo ulifanyika kati ya mwaka 2022 na 2023, ukijumuisha mikoa yote ya Tanzania Bara na Visiwani.
Ripoti hiyo inaonyesha jinsi haki za makazi, usalama wa raia, na ufikaji wa huduma za kijamii zinavyokiukwa kwa makusudi, huku waathiriwa wakinyimwa haki yao ya msingi. Rweyemamu alisema kuwa utafiti huo ulilenga kufanya mazungumzo ya moja kwa moja na watu wanaoishi karibu na maeneo ya hifadhi, na mamlaka za serikali kama vile Mamlaka ya Huduma za Misitu (TFS), Mamlaka ya Hifadhi za Taifa (TANAPA), Mamlaka ya Usimamizi wa Wanyamapori (TAWA), na Jeshi la Polisi.
Mamlaka za Serikali na Ukiukwaji wa Haki za Binadamu
Ripoti hiyo inaainisha kwamba mamlaka za serikali zinahusika moja kwa moja na utesaji, mauaji, na ukiukwaji wa haki za binadamu wakati wa utekelezaji wa operesheni mbalimbali. “Huu si utafiti wa kisayansi, lakini ulilenga kuzungumza moja kwa moja na watu wanaoishi karibu na maeneo ya uhifadhi,” alisema.
Rweyemamu. Ripoti hiyo imegusa mikoa 27 ikijumuisha Zanzibar, na kuangazia maeneo 22 ya Hifadhi za Taifa, maeneo maalumu ya hifadhi, na misitu ya asili.
Wakili Thom Bahame Nyanduga, Kamishna Mstaafu wa Tume ya Haki za Binadamu, alisema kuwa historia ya utunzaji wa mazingira nchini imekuwa ikilinda zaidi wanyama kuliko binadamu. “Oparesheni zote ambazo zimewahi kufanyika, zikiwemo Oparesheni Uhai na Oparesheni Tokomeza, zilisababisha ukiukwaji mkubwa wa haki za binadamu,” alisema Nyanduga.
Ushuhuda wa Waathirika
Ripoti hiyo inaonyesha ushahidi wa moja kwa moja kutoka kwa waathirika wa ukatili, ikiwemo utesaji unaofanywa na mamlaka za serikali. Matukio mengi ya ukiukwaji yanatokana na watendaji kutoheshimu mipaka yao kiutendaji, na mara nyingi wakiharibu mali za wananchi.
Absalom Kibanda, mmoja wa wakurugenzi wa Media Brains, alisema ripoti hii ni mnyororo wa matukio ambao lazima ufike mwisho. Utafiti ulifanyika kabla Rais Samia Suluhu Hassan hajaunda Tume ya Haki Jinai, ambayo inatarajiwa kushughulikia maeneo ya uhifadhi.
Mapendekezo na Hitimisho
Neville Meena kutoka Media Brains alisema kuwa kuna maeneo ambayo yamekuwa yakisababisha matatizo kwa muda mrefu, kama Mbarali mkoani Mbeya, ambako watu wanakamatwa na kuambiwa wavue viatu na kupita juu ya miba.
“Hatusemi kwamba watu hawafanyi makosa, hapana, makosa yapo, na ndiyo sababu tunahitaji kuona nafasi ya mahakama inawajibika,” alisema Meena.
Jabir Idrisa, mwandishi mbobevu na msimamizi wa ripoti hiyo, alisema ni bahati mbaya kuona matukio ya uvunjifu wa haki za binadamu yakitokea katika nchi ambayo imepata uhuru.
“Tunasikitika sana, tuna watu ambao ni walinzi wa raia na mali zao lakini wanakuwa wakatili dhidi ya raia,” alisema Idrisa.
Uzinduzi wa ripoti hii ni hatua muhimu kuelekea kuhakikisha haki za binadamu zinaheshimiwa na kuhifadhiwa katika juhudi za uhifadhi wa mazingira nchini Tanzania. Ripoti hii inaleta matumaini ya kuboresha hali ya haki za binadamu na mazingira katika maeneo ya hifadhi nchini.
